İstanbul'un Deniz Fenerleri

       Aylar önce severek takip ettiğim ve her turunun gerçekten çok özel olduğu Antonina turizmin nazik daveti ile ender ve çok özel bir turuna ; İstanbul'un deniz fenerleri turuna katıldım. 16 şubat pazar günü "aşk farklı bir haftasonunu paylaşmaktır " yazan broşüründe tek aşkım olan fotoğraf için güzel bir sabahta yola koyuldum.

İstanbul'un sessiz bekçileri ve unutulmuş değerler. Geceleri gemilere yol olan, fırtınalı zamanlarda onları korumak için o ışıklarını parıldatan fenerler ne hikayeler barındırıyormuş içlerinde inanamayacaksınız.

Bu turun bir diğer özel yanı izinsiz gezilemiyor ve zaten sayısı giderek azalan bu önemli yerleri her zaman görme şansınız olamıyor.

Buluşma yerimiz ilk fenere yakın olan Kadıköy’de oldu. Kadıköy fenerbahçe parkının içinden geçilerek GS kulübün arasında gizli saklı kalmış bu küçük fener kapısında bekçi köpeğiyle karşılıyor bizi. Fenerci Şahin bey15 yıllık fenerci ve 5 yıldır da bu fenerde çalışıyor. Türkiyedeki tüm fenerlerin teknik servisi ve bakımından da sorumlu. Onun için deniz ve bu yaşadığı deniz feneri herşey. Tek hayat.

 Osmanlıdan günümüze kalan son aile feneri burası. Küçük çocukları var ki onları soruyorum hemen okul eğitim nasıl yapıyorlar diye. Cevabı oldukça basit ve içler acısı. Okul bazı deniz fenerleri için uzaklık nedeni ile imkansız derecede zor oluyormuş. Öyle olduğunda da çocukları da denizci oluyor ve baba mesleği fenerciliğe devam ediyorlarmış. Zaten bu küçük yerden başka bir dünyaları olmuyor ki. 

Fener hakkında uzun uzun bilgi veriyor hem rehberimiz , hem fenerci.

Bir rota feneri olan FENERBAHÇE FENERİ 400 yıllık bir tarihe sahip. 20 metre yüksekliğindeki fenere sis düdük binası 1932 yılında eklenmiş. Merceği kristalden olan fenerin ışığı 15 deniz mili uzaktan görülebiliyor.

Bu eski tarihinde bir çok hikayeleri de biriktirmiş bu sessiz sakin ve kimselerin farketmediği fener.

İdamlar , fenerci Mediha hanımın kuleye çıkmak isteyen sarhoş ingiliz askerlerini elinde sopayla kovalaması ,  Cumhuriyetin 10.uncu yıl kutlamalarında ışıklandırılıp süslenmesi, 2. Dünya savaşı yıllarında fenerin kristalinin siyah perde ile kapatılması gibi daha bir çok hikaye….

Anadolu feneri :

Anadolu feneri, Anadolu yakasında İstanbul boğazının Karadenizle birleştiği kuzey ucunda.(yon – hrom burnu)  Karşısında 2 deniz mili uzakta rumeli feneri ile bakışıyor gizlice.

Fenerin bulunduğu köyde aynı isimle anılıyor.

Fener ilk olarak 1834 de kurulmuş ve kırım savaşı sırasında Fransız ve İngiliz gemilerinin geçişini kolaylaştırmak için 1856 da Fransızlar tarafından kule kısmıda yapılarak işletilmeye başlanmış. 1933 de bu 100 senelik işletme anlaşması iptal edilip  fenerin hak ve işletmesi tamamen Türklere geçmiştir.

Beyaz taştan yapılmış olan fener 20 metre yüksekliğinde olup denizden yüksekliği 75 metredir. Orjinal halini korumuş ender fenerlerdendir ve  saniyede bir beyaz ışık verip 18 saniye bekler.

İnanılmaz güzel bir manzarası var.  Bahçesinde  oturup uzun süre boğazın karadenizle buluşmasını seyredebilirsiniz. Belki eskilere ait bir gemi ve hikayesi gelir rüzgarla kulağınıza.

*Buraya kadar gelip güzel bir öğle yemeği – ki bence akşam üstü daha güzel olur- yemeden gitmek olmaz. Enfes bir manzaraya sahip bu küçük aile restaurantını önermeden edemeyeceğim. “fener balık restaurant” (anadolu feneri köyü beykoz-02165360092)

Ailenin taptaze sebzeler ve balıklarla hazırladığı sofraya bayılacaksınız. Balıklar nefis.

Ceneviz kalesi (yoros kalesi) 

Boğazın karadeniz girişinde Anadolu yakasında bir tepenin zirvesinde görülen kale halk arasında yoros kalesi vey a ceneviz kalesi olarak bilinir. Eskiden boğazın girişini control amaçlı yapılmıştır. Yoros yunanca anlamıyla tepe dağ demek olan Oros’tan  geldiği sanılmaktadır. Kale Ceneviz adına rağmen bir Cenova yapısı değil Bizans duvar tekniği özellikleri taşımaktadır. Ancak Bizansın iyice çöktüğü 15. yy ın ilk yarısında bir süre için bu İtalyan şehrinin ( cenova –genova) bu kalede boğaz girişini kontrol eden bir karakol kurduğuna dair işaretler vardır.

Artık maalesef eski kalıntıların çok iyi korunmamış olması nedeni ile günümüzde bu izler görülmemektedir.

Rumeli feneri

Resmi adı Türkeli feneri olan fenerin bu adı pek bilinmez istanbulun avrupa yakasında boğazın karadenizle birleştiği uçtadır. Karşı kıyıdaki Anadolu fenerine uzaktan bakar ihtişamla.

Bu fenerde bulunduğu köyle aynı adı taşır.

Anadolu feneri ile aynı tarih ve özellikleri – tarihi taşır. Deniz yüzeyinden 58 metre olan kulesi 30 metre yüksekliğindedir.

Kule 3 kademede inşa edilmiş olup , ilk zamanlar gazyağı, sonra asetilan, günümüzde ise elektrik enerjisi ile aydınlatmaktadır. Ancak elektrikle çalışan enerjisine yedek olarak bütan gazı da bulunmaktadır. Beyaz ışığını 18 deniz mili uzaktan görmek mümkündür.

 

Ahırkapı feneri

Ahırkapı feneri aynı adı taşıyan semtte olup, Marmara denizi ve İstanbul boğazına hizmet vermektedir. Osmanlı dönemi olan  bu fener bir deniz kazası sonucu yapılmıştır.

1755 de Mısır’a gitmekte olan Hacı Kaptan emrindeki bir kalyon Kumkapı’da karaya oturur. Kazayı öğrenen padişah, Kaptanı-ı derya Süleyman paşaya emir vererek Ahırkapı fenerinin yapılmasınıemreder.

Türkiye’nin en yüksek 2. Feneri olan ve 1755 de III. Osman tarafından yaptırılan fener beyaz bir kule şeklindedir. Denizden yüksekliği 40 metre olup “kurmal fener” olarak tanımlanır.

Yeşilköy (ayestefonos) feneri

1856 yılında taş kule şeklinde inşa edilmiş fener 23 metredir. İstanbul boğazının Marmara denizi girişinin ilk feneri olan Yeşilköy Feneri, 150 yıldır denizcileri ışık ve sesiyle karadan uzak tutuyor. Padişah Abdülmecid tarafından 1856 da Fransız mühendislere yaptırılmıştır.

*Fener Lokantası hemen fenerin kenarında ve eşsiz bir manzarada bulunuyor. Bahçesi , dekoru ortamı ve taptaze bol çeşit deniz ürünleriyle mutlaka burada yemek yemenizi öneriyorum. Özellikle yurtdışından gelen misafirleriniz ağırlamak için oldukça güzel bir yer.

DENİZ FENERİ :

Alm. Leuchtturm, fr.phare, ing. Lighthouse. Yunanca pharaos. Geceleri gemilerin yollarını bulmaları, tehlikelerden sakınmaları için ışık saçarak gemilere yol gösteren ışık kulesi.

Çok eski zamanlarda gemilere yol göstermek için kıyılarda yüksek tepelerde ateş yakılırdı. Sonraları liman ağızlarında yüksek taş sütunlar üzerinde ateş yakılıp böyle gemilere yol gösterildi.

En eski deniz feneri i.ö. 7. Yy Sigeon’da (bugünkü adı çanakkale-kumkale) yapılmıştır. İstanbul boğazının Trakya yakasındaki Timee ve karşı kıyısındaki Chrysopolis (üsküdar) fenerleri i.ö. 2. yy da yapılmıştır.

Dünyanın 7 harikasından biri kabul edilen İskenderiye feneri (Mısır) şehir kıyısında bir adada 120 metre yüksekliğinde bir kule üzerine ünlü bilgin Arşimet’in metalik çukur aynalar inşa ederek ışığı 50 km mesafeye kadar ulaştırabilen ve kaynağı reçineli odunlar ile madensel yağlardan oluşmaktaydı. M.S.14. yy  da  depremle yıkılmıştır.

Rodos limanı girişinde Güneş tanrısı Helios adına yapılan bu bronz heykel ilk fenerler arasında sayılmasa da heykelin elinde tuttuğu bir ateşle limana giren teknelere yol gösterdiği varsayılmaktadır. Bu heykel günümüzde New York’taki Hürriyet abidesini yapan Fransız heykeltraş Aguste Barthordi’ye ilham vermiştir. (bu heykelin ilk yapılmış hali orjinali de denebilir Paris’te bulunmaktadır. Normal bir insan boyutundadır.)

1611 yılında Fransa’da Gironde’da inşa edilen Cordouan feneri kayalıklar üzerine inşa edilmiş ilk deniz feneridir.

GÜNÜMÜZÜN EN ÜNLÜ FENERLERİ

İngiltere

Wolfrock Halbowlinrock

Maplin

Fransa

Heaut De Brehet

Jument D’ouessant

Les Triagoz

Almanya

Helgoland

Arkona

Brüsterort

ABD

Hürriyet heykeli feneri

Minots Ledga

St. George’s Reef

Fenerlerin Yapı Malzemeleri

Taş , ahşap , tuğla, dökme demir levhalar , çelik kafes system , betonarme , alüminyum  ve fiberglas

Fenerlerin Işık Kaynakları

·       Odun ve kömür

·       Yağ (balina, domuz, kakao, kolza ve madeni yağlar

·       Akkor madeni yağ yakıcılar

·       Hava gazı

·       Petrol gazı

·       Asetilan

·       Elektrik

Türkiye’deki En Yüksek Fenerler

  Yerden Yüksekliğe Göre

• ·       Rumeli feneri 30 mt
• ·       Ahırkapı feneri 29 mt
• ·       Mehmetçik burnu 25 mt
• ·       Hoşköy 22 mt
• ·       Fenerbahçe feneri 20 mt
• ·       Şile feneri 19 mt

Deniz Seviyesine Göre En Yüksek Fenerler

• ·       Sinop boztepe burnu 107 mt
• ·       Akıncı burnu 109 mt
• ·       Alanya deniz feneri 209 mt

* 8334 km bulan kıyılarımızda halen değişik karakterde ışık gösteren 372 adet deniz feneri bulunmaktadır.

Bulundukları Yere Göre Sınıflandırılan Fenerler

• ·       Kıyı fenerleri
• ·       Anakara fenerleri
• ·       Ada fenerleri
• ·       Deniz kayalıkları ve sığlıkları fenerleri
• ·       Derin deniz fenerleri
• ·       Dalgakıran fenerleri
• ·       Doğrultu fenerleri
• 
  

·       *Bu  güzel ve özel tur için Antonina turizm e ve Atilla Tuna’ya teşekkür ederim.

·       *Tüm diğer özel turları gibi bu özel turunu da herkese öneriyorum.